Het taboe rondom mentale gezondheid en suïcide bij mannen moet doorbroken worden. Dat is een van de adviezen uit het vandaag verschenen Strength-onderzoek ‘Suïcide onder mannen van 40-70 jaar’ van 113 Zelfmoordpreventie en het Trimbos-instituut. De meeste suïcides vinden in Nederland plaats onder mannen van middelbare leeftijd tussen de 40 en 70 jaar. Wanneer zij alleen wonen, psychische problemen hebben én een arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangen, dan zijn er binnen deze groep zelfs relatief 14,5 keer zoveel suïcides als bij andere mannen van middelbare leeftijd.
STRENGTH onderzoek
4 op de 10 mensen die in Nederland overlijden door suïcide zijn mannen van middelbare leeftijd. Daarmee zijn middelbare mannen de grootste risicogroep voor suïcide in Nederland. In het Strength-onderzoek zijn kenmerken van middelbare mannen die zijn overleden door suïcide vergeleken met kenmerken van andere middelbare mannen. Risicofactoren en combinaties van risicofactoren zijn in kaart gebracht. Op basis hiervan zijn adviezen opgesteld voor preventie. Voor dit onderzoek is gebruikgemaakt van data van het Centraal Bureau voor de Statistiek, van GGZ-instellingen en van vragenlijsten die zijn ingevuld door nabestaanden.
Kenmerken van middelbare mannen die zijn overleden door zelfdoding
Van 2013 tot en met 2021 zijn in Nederland 6.656 mannen tussen de 40 en 70 jaar overleden door suïcide. Binnen deze groep blijkt het vooral te gaan om mannen die psychische problemen hebben (gemeten door GGZ-zorg ontvangen); een arbeidsongeschiktheids-, werkloosheids- of algemene bijstandsuitkering ontvangen; alleenwonend, ongehuwd, verweduwd of gescheiden zijn; lichamelijke gezondheidsproblemen hebben (gemeten door de hoogte van de zorgkosten) of een laag huishoudinkomen of laag eigen inkomen hebben.
Combinatie van factoren
Kijkend naar de opeenstapeling van meerdere factoren bij elkaar, is het risico op suïcide het hoogst voor middelbare mannen die gecombineerd psychische problemen hebben, alleenwonend zijn én een arbeidsongeschiktheidsuitkering hebben. Binnen deze groep zijn er relatief 14,5 keer zoveel suïcides als bij andere mannen van middelbare leeftijd.
Ook is er een relatief hoog aantal suïcides bij alleenwonende mannen met psychische problemen en een laag inkomen (10,1 keer zoveel), mannen met psychische problemen, een laag inkomen, lage zorgkosten en een Nederlandse migratieachtergrond (9,3 keer zoveel), mannen die psychische problemen hebben, een arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangen en 50 tot 59 jaar oud zijn (8,8 keer zoveel), en mannen die psychische problemen hebben en 60-69 jaar oud zijn (7,4 keer zoveel).
Werk en uitkering
41% van de mannen die overleden door suïcide was werkend. Kijkend naar de sectoren waar de mannen van middelbare leeftijd werkten, zien we zowel absoluut als relatief een hoog aantal suïcides in de sectoren 'vervoer en opslag’ en 'verhuur en overige zakelijke diensten’. Opvallend is echter dat 59% van de mannen niet aan het werk was op het moment van overlijden. Ongeveer de helft van deze mannen ontving een arbeidsongeschiktheids- of bijstandsuitkering, vaak al lange tijd.
Ervaring nabestaanden
Uit vragenlijsten die nabestaanden hebben ingevuld (onderdeel van de Psychosociale Autopsie) blijkt dat de mannen die zij kenden die zijn overleden door suïcide vaak geen uitweg meer zagen door zorgen over financiën, hun relatie of gezin of lichamelijke problemen. Een deel van deze mannen zocht geen hulp voor hun problemen, omdat zij een taboe rondom hulpvragen ervoer of niet afhankelijk wilden zijn van anderen. Ook psychische problemen – zoals een psychische stoornis, verslaving of de emotionele gevolgen van traumatische ervaringen in de jeugd – of sterfte (waaronder suïcide) in de nabije omgeving speelden volgens nabestaanden een rol bij suïcides van mannen van middelbare leeftijd.
Nabestaanden denken dat suïcides vooral voorkomen hadden kunnen worden wanneer het taboe rondom mentale gezondheid en suïcide bij mannen doorbroken wordt, de mannen vaker hadden gepraat over hun problemen en/of de mannen sneller en beter geholpen werden door professionele hulpverlening.
Adviezen
Naar aanleiding van de resultaten van dit onderzoek zijn een aantal adviezen met betrekking tot suïcidepreventie bij mannen van middelbare leeftijd opgesteld. Voor een uitgebreide beschrijving hiervan verwijzen we u graag naar de samenvatting en adviezen en het gehele Strength rapport.