Suïcide is doodsoorzaak nummer één onder jongeren tussen de 10 en de 20 jaar in Nederland. Onder leiding van promovendus Elias Balt is verdiepend onderzoek gedaan naar de verschillen in suïcide-gerelateerde communicatie tussen 17 overleden jongens en 18 overleden meisjes. Met suïcide-gerelateerde communicatie bedoelen we het overbrengen van suïcidale gedachten of intentie aan een ander persoon, of het vertonen van suïcidaal gedrag.
Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van de gegevens van in 2019 gehouden diepte-interviews met nabestaanden van 35 overleden jongeren. Vijfenvijftig van de interviews met ouders en leeftijdsgenoten van de overleden jongeren zijn bestudeerd, en alle gebeurtenissen van suïcide-gerelateerde communicatie zijn geanalyseerd. Dit kon bijvoorbeeld een uitspraak zijn van de jongere dat hij of zij niet meer wilde leven, maar ook een suïcidepoging op jonge leeftijd.
Inzicht in de communicatie van de overleden jongeren geeft ons een indruk van de belevingswereld van suïcidale jongeren. De resultaten kunnen naasten en zorgprofessionals helpen om de behoeften van suïcidale jongens en meisjes beter te begrijpen en in beeld te krijgen.
Jongens communiceren minder direct dan meisjes
Er werden enkele opvallende verschillen gevonden. Meisjes communiceerden duidelijker over hun gedachten aan zelfdoding, en begonnen hier vaak al langer voor de zelfdoding mee. Er was daarnaast meer focus op steun en het omgaan met suïcidale gedachten. Jongens communiceerden over het algemeen minder eenduidig over suïcidale gedachten. Ze zeiden bijvoorbeeld dat het van hen ‘allemaal niet meer hoefde’, of maakten macabere grappen over doodgaan of zelfdoding.
Overeenkomsten in communicatie van jongens en meisjes
Er waren echter ook overeenkomsten in de suïcide-gerelateerde communicatie van jongens en meisjes. Jongeren legden in de laatste maanden voor hun overlijden steeds meer nadruk op de voorbereiding van de zelfdoding in hun communicatie, door te spreken over methodes of concrete plannen te maken. Ook de inhoud van afscheidsberichten was vergelijkbaar bij jongens en meisjes. In de berichten spraken zij bijvoorbeeld hun liefde uit voor naasten, of benadrukten dat naasten geen schuld droegen.
Vroegtijdig signaleren cruciaal
De vroege suïcide-gerelateerde communicatie van meisjes benadrukt het belang van vroegtijdige screening en preventie in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Met name bij jongens die onduidelijke uitspraken doen of grappen maken gerelateerd aan zelfdoding, is het belangrijk dat naasten en professionals eventuele zelfmoordgedachten expliciet uitvragen. Zo worden de behoeften van de jongeren in een vroeg stadium duidelijk, en kan passende ondersteuning of zorg worden geboden.
De resultaten van het onderzoek zijn recent gepubliceerd in PLOS ONE, een internationaal wetenschappelijk tijdschrift.
Meer onderzoek
113 Zelfmoordpreventie is een landelijk onderzoek gestart naar zelfdoding. De onderzoekers zijn op zoek naar nabestaanden die een dierbare hebben verloren door zelfdoding tussen januari 2019 en nu. Lees er hier meer over.