Bijna zes op de tien kinderen van 9 tot 13 jaar in Nederland zijn of worden gepest. Dat blijkt uit een onderzoek in opdracht van het NOS Jeugdjournaal onder ruim 1000 kinderen. Het pesten liep uiteen van enkele keren per maand tot meerdere keren per week. In ruim één op de tien gevallen gebeurt of gebeurde het dagelijks. Pesten kan een grote impact hebben op het leven en de toekomst van een kind. Uit ander onderzoek (2017) onder 81 jongeren blijkt het zelfs een van de risicofactoren voor suïcide. In de Week Tegen Pesten 2020 (van 21 t/m 25 september) staat het aanpakken van pesten en het werken aan een veilige school centraal. Dit jaar is het motto Samen aan zet.
Pesten en suïcide
Bijna de helft van de door suïcide overleden jongeren was volgens het onderzoek op school gepest, waardoor hun zelfwaardering onder druk kwam te staan. Vaak begon het pesten op de basisschool en zette het zich voort op de middelbare school.
'We hebben pesten onderzocht in een verdiepend onderzoek naar zelfdoding onder tieners. We hebben dit onderzoek gedaan naar de levens van 35 tieners die door zelfdoding zijn overleden in 2017. Bijna de helft van deze groep was ooit gepest in de buurt, op school of op een club. Online gepest worden gebeurde vaker in de onderzoeksgroep dan gemiddeld bij de Nederlandse jeugd' aldus onderzoeker Saskia Mérelle.
Volgens veel ouders waren hun kinderen blijvend getekend door het mikpunt te zijn geweest van pesterijen: ‘Jongere was het pispaaltje en dat blijf je gewoon... daarom is Jongere van sportvereniging afgegaan.’ De zelfwaardering van gepeste jongeren kwam ernstiger onder druk te staan naarmate ze in de puberteit kwamen
Invloed van de school
In een aantal gevallen waren de ouders zeer ontevreden over hoe school gereageerd heeft op het pestgedrag. De ouders waren van mening dat de docenten passief bleven en zich verscholen achter de argumentatie dat er meerdere kanten zitten aan een verhaal. Soms werd zelfs partij gekozen voor de pesters. Een enkele ouder heeft het heft in eigen handen genomen en op sociale media de pesters onthuld in de hoop hen hiermee aan te pakken.
Kinderen die pesten weten, volgens pestdeskundige Tessa Kaufman van de Rijksuniversiteit Groningen, precies hoe ze dat moeten aanpakken. Ze doen het op momenten dat de docent niet kijkt, op plekken waar die niet is of online.
"Acht op de tien kinderen willen dat er meer les wordt gegeven over het stoppen van pesten. Meer dan de helft zegt hulp nodig te hebben om pestgedrag te stoppen." ~ bron: onderzoek NOS Jeugdjournaal
In een aantal gevallen speelde het pesten een directe rol in de periode voorafgaand aan de suïcide. Zo had een jongere vlak voor de suïcide een intake gesprek voor hulp bij het weerbaarder worden naar aanleiding van het pesten. In twee gevallen vertelden ouders dat pesters hun kinderen het gevoel hadden gegeven dat ze er net zo lief niet meer zouden zijn
Een op de vijf kinderen praat er met niemand over. Zij denken dat het niet helpt of zijn bang dat het dan erger wordt. Een kwart hoopt dat het vanzelf overgaat. Ook de schaamte voor het gepest worden is een belangrijke oorzaak om er niet over te praten.
Tara werd jarenlang gepest en had suïcidale gedachtes.
Hoe en waarom werd je gepest?
Al sinds de basisschool werd ik met regelmaat gepest. De hele klas richtte zich dan tegen me of een groepje van drie meiden lieten me dingen doen die ik niet wilde. Ik werd opgewacht, er werd aan mijn haar getrokken of mijn kleding werd onder gekliederd met stift. Ik was iedere avond angstig voor de volgende dag: zou die dag wel goed verlopen of zou ik weer de pineut zijn?
Toen ik naar de middelbare school ging hoopte ik op een nieuwe start. Ik was een van de weinigen die naar het VWO ging, waardoor ik veel pesters achter me kon laten. Helaas was ik ook op de middelbare school al snel een mikpunt van pesterijen. En waarom? Tja.. ik was gewoon een beetje anders. Ik droeg geen merkkleding, geen make-up, ik was heel onzeker en tegelijkertijd uitgesproken. Maar of ik nou zo anders was dan de rest? Ik weet het niet. Misschien had ik gewoon pech...
Wat deed het pesten met jou?
Ik denk dat ik me lang niet heb gerealiseerd hoeveel invloed het op mij had en jaren later nog steeds heeft. Ik ben heel angstig voor conflicten geworden en extreem gevoelig voor de mening van anderen. Ik doe altijd mijn uiterste best om te laten zien dat ik leuk en goed genoeg ben om gewaardeerd te worden. Voor mijzelf kan ik het nooit goed genoeg doen. Dat minderwaardigheidsgevoel zit zo stevig vergrendeld in mijn persoonlijkheid.
Na de middelbare school heeft het er ook een tijd voor gezorgd dat ik heel kil en hard was geworden. Mijn motto was toen 'Als je mij slaat, sla ik jou 10 x zo hard terug'. Niemand zou mij nog pijn kunnen doen, ik had een muur van hier tot de maan om me heen gebouwd. Dat voelde veilig, maar maakte ook heel eenzaam. Ik heb toen regelmatig gedacht dat ik er beter niet meer kon zijn.
Wat heeft je uiteindelijk geholpen?
Praten. Heel veel praten over mijn gevoelens nu en waar deze uit voortkwamen. Natuurlijk ligt niet alle oorzaak voor mijn gevoelens bij het pesten van vroeger, maar het heeft er wel degelijk aan bijgedragen. In therapie werd ik me hier bewust van. Ik kan nu met veel meer mededogen kijken naar dat onzekere en gepeste meisje wat ik vroeger was.
-
Aan de slag in de klas in de Week Tegen Pesten? Met deze gratis materialen kun je direct aan de slag met het werken aan positief gedrag en een fijne sfeer in de klas.
-
Wil jij praten over pesten in combinatie met suïcidegevoelens? Je bent welkom op onze chat via de homepage van 113.nl en telefonisch op 113 (gebruikelijke telefoonkosten) en 0800-0113 (gratis).
-
Wil je handvatten hoe te praten met iemand die zelfmoordgedachtes heeft? Doe dan onze gratis online training suïcidepreventie Vraag Maar.
- Heb je zelf last van suïcidale gedachtes en wil je graag een zelfhulpcursus doen? Doe dan onze gratis Leven onder controle zelfhulpcursus.
Fotografie: Unsplash