Amsterdam, 25 maart 2024 – Elias Balt, promovendus bij 113 Zelfmoordpreventie en het Amsterdam UMC, onderzocht samen met zijn collega’s de achterliggende redenen van zelfdoding. In hun studies interviewden zij ruim 250 nabestaanden om te begrijpen welke factoren een rol speelden in het overlijden van hun dierbaren. Dit onderzoek biedt nieuwe inzichten die kunnen bijdragen aan effectievere preventie.
Het waarom achter zelfdoding
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en andere suïcide-monitoren registreren nauwkeurig wie er overlijden door zelfdoding, maar de vraag waarom blijft vaak onbeantwoord. “We kunnen veel meer leren van elke zelfdoding,” stelt Elias Balt. In zijn proefschrift onderzocht hij hoe psychosociale autopsie – het systematisch verzamelen van informatie via vragenlijsten en interviews met nabestaanden – kan bijdragen aan het begrijpen van de oorzaken en patronen van zelfdoding.
Nieuwe inzichten uit nabestaandenonderzoek
Uit het onderzoek blijkt dat bekende risicofactoren, zoals psychische problemen, trauma en middelengebruik, een rol spelen. Maar psychosociale autopsie biedt een diepgaander perspectief door cijfers en interviews te combineren. Balt benadrukt het belang van deze gedetailleerde kennis: "Het is één ding om te weten dat een autismespectrumstoornis een risicofactor is voor zelfdoding. Maar het geeft veel meer handvatten voor preventie om te weten dat velen van hen al op zeer jonge leeftijd, soms al op zesjarige leeftijd, aangaven dat ze niet wilden leven. Het gevoel nergens thuis te horen was een centraal thema in hun leven en zij bleken het meest kwetsbaar tijdens sociale en maatschappelijke transities. Met deze kennis kan het onderwijs beter deze jongeren ondersteunen."
Onverwachte patronen en aanbevelingen voor de praktijk
Een opmerkelijke bevinding was dat de overleden jongens hun suïcidaliteit anders kenbaar hebben gemaakt naar hun omgeving dan meisjes. De jongens gebruikten bijvoorbeeld macabere humor waardoor de ernst onderschat werd. Die bevindingen hebben clinici omarmd in hun contact met suïcidale jongeren.
Ook kwam naar voren dat een groep jonge vrouwen online een identiteit cultiveerde rondom suïcidale gedachten en gedrag, wat hun herstel in de weg zat. Ze ontwikkelden een netwerk van lotgenoten, veelal onbekenden, en gingen steeds meer bouwen op dat netwerk. Tegelijkertijd werden ze blootgesteld aan schadelijke voorbeelden van suïcidaal gedrag. Het is belangrijk dat behandelaren deze invloeden beter begrijpen en er aandacht voor hebben in een veiligheidsplan.
Innovatieve methodes voor diepgaand onderzoek
Voor de suïcide-monitoring zijn ook nieuwe methodes ontwikkeld. Door gebruik te maken van geavanceerde taalmodellen kan de analyse van interviews met nabestaanden sneller en efficiënter verlopen. Dit vergroot de mogelijkheden om trends in suïcidaliteit te volgen en het effect van preventieve interventies beter te evalueren.
Een monitor van zelfdoding in Nederland
Balt pleit ervoor dat psychosociale autopsie structureel wordt toegepast om suïcidepreventie te versterken. “De zeggingskracht neemt toe met elk interview en elke vragenlijst,” benadrukt hij. “Door dit onderzoek over langere tijd voort te zetten, kunnen we patronen beter begrijpen en preventieve maatregelen gerichter inzetten.”
Verdediging proefschrift
Op 28 maart 2024 verdedigt Elias Balt zijn proefschrift aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Dit onderzoek vormt een belangrijke stap in het verbeteren van suïcidepreventie en het ontwikkelen van beleid dat beter aansluit bij de behoeften van kwetsbare groepen.
Lees ook: Psychosociale autopsie werpt nieuw licht op zelfdoding: inzichten voor betere preventie