Suïcidepogingen hebben grote emotionele gevolgen, zowel voor de persoon zelf als voor de samenleving als geheel. Recent onderzoek van 113 Zelfmoordpreventie in opdracht van ProRail had als doel om het suïcidale proces beter in beeld te krijgen, vanaf de eerste suïcidale gedachte tot aan een suïcidepoging. Daarnaast werd onderzocht welke factoren de overgang van gedachten naar een poging makkelijker of juist moeilijker maken, zodat op tijd kan worden ingegrepen in het suïcidale proces.
Het onderzoek
In de periode oktober 2022 - maart 2023 werden 27 volwassenen geïnterviewd (23 vrouwen, vier mannen, gemiddelde leeftijd 33 jaar) die in de afgelopen 12 maanden een suïcidepoging hebben ondernomen. We gebruikten een eerder ontwikkeld interview van Harvard University (‘The Pathway to Suicidal Action Interview’). Het onderzoek was bijzonder, zowel voor de deelnemers als voor de onderzoekers. Deelnemers kregen de mogelijkheid om open te praten over hun suïcidaliteit en deelden daardoor vaak informatie die ze nog nooit met iemand gedeeld hadden. Onderzoekers kregen een intiem inkijkje in iemands leven, en vaak ook in de moeite die iemand ervaart met dat leven.
Bevindingen onderzoek
De interviews laten zien dat de eerste suïcidale gedachten vaak al ontstonden tijdens de jeugd. Bij de meeste deelnemers vonden planning en voorbereidende handelingen, zoals de keuze voor de methode, al lang voor de daadwerkelijke poging plaats, veelal zes jaar van tevoren. Toegang hebben tot dodelijke middelen en het hebben van een plan bleken belangrijke factoren die de drempel verlaagden voor een poging. Opvallend is dat veel deelnemers aangaven dat zij zich niet serieus genomen voelden in hun suïcidaliteit en de mogelijkheid misten om open te spreken over de suïcidaliteit.
8 praktische aanbevelingen uit het onderzoek
De resultaten hebben geleid tot verschillende praktische aanbevelingen, zowel voor de inrichting van risicoplekken, alsmede voor behandelaren binnen de geestelijke gezondheidszorg en de media. Met de ervaringskennis uit het onderzoek hopen we de complexiteit van suïcidaliteit iets beter te begrijpen en preventieve maatregelen beter te laten aansluiten.
1. Neem mensen die suïcidaal zijn serieus en zorg dat je als zorgverlener bekwaam wordt in het open en onbevooroordeeld aangaan van het gesprek. Neem de tijd voor een nabespreking van een suïcide poging om hier samen van te leren.
2. Het is uitermate belangrijk om de toegang tot dodelijke middelen te beperken, zoals het plaatsen van hekken en camera's bij spoorwegen, alsmede de medicatieveiligheid te vergroten.
3. Veel deelnemers ervaarden een toestand van verhoogde concentratie en een vernauwd bewustzijn, zowel in de aanloop naar, als tijdens hun pogingen. Tijdens deze emotionele roes was er geen ruimte voor bezorgdheid over geliefde personen en werd een punt van "er is geen weg terug" bereikt. Onze bevinding dat onverwachte stimuli deze emotionele roes kunnen doorbreken is zeer informatief. Het inzetten van onverwachte sensorische stimuli, zoals gekleurd licht of geluidseffecten, op risicoplekken zoals treinstations, kan daarom veelbelovend zijn.
4. Zorgverleners zouden proactief moeten informeren naar de middelen waartoe mensen met suïcidale gedachten toegang kunnen hebben. Dit zouden behandelaren niet alleen tijdens een suïcidale crisis moeten doen maar ook tijdens het intakeproces, aangezien de voorbereidingen jaren voor een poging kunnen plaatsvinden.
5. Zorgverleners zouden data met een speciale betekenis, bijv. een sterfdag, kunnen uitvragen en zich bewust moeten zijn van de emotionele lading van deze data. Dit kan namelijk een risicovolle periode voor een serieuze poging zijn.
6. Het denken aan (jonge/kwetsbare) familieleden kan de drempel voor een suïcidepoging verhogen. Bijvoorbeeld, een foto van een familielid op een prominente plaats kan dienen als geheugensteuntje of drempel.
7. Veel deelnemers hebben een suïcidepoging voorbereid door online en offline te zoeken naar een ‘geschikte’ methode. Het is daarom zeer belangrijk om mediarichtlijnen over zelfdoding op online platforms toe te passen (bijv. moderatie van sociale platforms of forums, expliciete video's offline halen).
8. De bevinding dat de meeste suïcidepogingen in de avond werden gepland, kan waardevolle informatie voor (crisis)diensten zijn. Het uitbreiden van personele bezetting tijdens avonduren wordt aanbevolen.
Vervolgonderzoek
113 Zelfmoordpreventie gaat vervolgonderzoek doen naar de effectiviteit en mogelijkheden van veelbelovende geluidsinterventies en interventies met schrikverlichting. Daarnaast worden de resultaten gebruikt voor het 113 Netwerk Ziekenhuizen dat zich richt op het vermeerderen van het zelfvertrouwen, de kennis en het navolgen van richtlijnen door zorgverleners in ziekenhuizen.
Er is voor huisartsen en POHs een e-learning over medicatieveiligheid ontwikkeld. Verder voert 113 een effectiviteitsstudie uit naar een veelbelovende Australische sociale media interventie (#Chatsafe) waarin deelnemers leren om op een veilige manier online te communiceren over zelfdoding en zelfbeschadigend gedrag.
Deze week is een artikel over het onderzoek gepubliceerd in The Lancet eClinical Medicine.