Vragen over media-items
Werk je aan een media-item waar het thema zelfmoord in voorkomt en twijfel je of de berichtgeving veilig is? Onze persvoorlichter denkt graag met je mee en kan meer uitleg geven over de richtlijnen voor journalisten. Schroom niet om contact op te nemen om te overleggen of advies te vragen.
Persvoorlichting
Neem contact op met onze persvoorlichter Scarlet Hemkes.
- F: 020 3113 883 of 06 1508 2005
- E: [email protected]
Verwijzing berichtgeving zelfdoding
Tip: verwijs bij berichtgeving over zelfdoding altijd naar 113. Je kunt daarvoor deze zin gebruiken:
Denk jij aan zelfdoding? Neem 24/7 gratis en anoniem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 0800-0113 of chat op 113.nl.
Gevolgen van berichtgeving over suïcide in de media
De meeste onderzoeken naar de effecten van berichtgeving over suïcide in kranten beschrijven een imitatie-effect. De onderzoekers (m.n. afkomstig uit de Verenigde Staten, Australië, Oostenrijk en Duitsland) vonden steeds weer aanwijzingen voor het bestaan van het zogeheten Werther-effect. Dit effect ontleent zijn naam aan de toename van het aantal suïcides na de publicatie van Goethes “die Leiden des jungen Werthers” in 1774. Overigens bestaat het effect niet alleen voor kranten, maar ook voor berichtgeving op radio, televisie en online.
Grootte van het effect in relatie tot de hoeveelheid publiciteit
De Britse onderzoeker Hawton interviewde gedurende een bepaalde periode mensen die een suïcidepoging hebben gedaan bij opname op de eerstehulpafdelingen van Britse ziekenhuizen, na een tv-uitzending over een zelfmoordpoging. Twintig procent van de mensen die waren opgenomen gaven aan dat de uitzending hun besluit om een suïcidepoging te doen had beïnvloed, evenals de manier waarop. De Amerikaanse hoogleraar epidemiologie Gould bestudeerde de beschikbare studies en concludeerde dat de grootte van het effect te maken heeft met de hoeveelheid publiciteit, of men bericht over de wijze van zelfdoding (er is vaak een toename van suïcides met dezelfde methode) en de plek waarop het nieuws wordt aangeboden (prominent op de voorpagina leidt tot meer imitatie).
Bekendheid van de overledene
De bekendheid van de overledene speelt ook een rol. De impact hangt echter samen met de manier waarop er wordt gekeken naar de betreffende suïcide. Zo leidde de zelfmoord van Kurt Cobain in 1994 niet tot meer suïcides. Waarschijnlijk had dit te maken met de overwegend negatieve beoordelingen van zijn zelfdoding in de media. De zelfmoord van de Duitse voetballer Robert Enke, die veel aandacht kreeg, echter weer wel: in de week na de dood van Enke verdubbelde in Duitsland het aantal suïcides. Sonneck bestudeerde de implementatie van richtlijnen in Oostenrijk, die daar tot een afname van suïcides leidde. In de jaren ’80 daalde in Wenen het aantal suïcides waarbij mensen voor de metro sprongen met 75% nadat lokale journalisten besloten niet langer over deze methode te berichten.
Hoe dan wel? Papageno-effect
Hoewel berichtgeving over suïcide dus kan leiden tot imitatiegedrag, blijkt uit ander onderzoek dat zorgvuldige en veilige berichtgeving ook een omgekeerd, dus preventief effect kan hebben (Papageno-effect). Zeker als daarbij wordt aangeven hoe mensen met succes hun suïcidale crisis te boven zijn gekomen. Die verhalen kunnen het aantal suïcides verlagen.
Internationale richtlijnen
De 10 Tips zijn afkomstig uit eerder in andere landen gepubliceerde richtlijnen. Inmiddels zijn er mediarichtlijnen in de Verenigde Staten, Australië, Oostenrijk, Canada, Duitsland, Japan Nieuw-Zeeland, België en Zwitserland.
Ook de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de International Association of Suicide Prevention (IASP) hebben documenten en richtlijnen uitgebracht. ‘Preventing Suicide A Resource for Media Professionals’ van de WHO.
Catalogus onderzoek suïcide Nederland
Voor achtergrondinformatie over suïcide(preventie) in Nederland kan je onze catalogus raadplegen.
Literatuur
- Gould, Madelyn (2001). Suicide and the Media. Annals of the New York Academy of Sciences, 932(1); 200-224. Hier te downloaden
- Schmidtke, Armin & Schaller, Sylvia (2000). The Role of Mass Media in Suicide Prevention. In: K. Hawton & K. van Heeringen (Eds): The International Handbook of Suicide and Attempted Suicide. Chichester: Wiley and Sons.
- Hawton, Keith, Simkin, S, Deeks, J. e.a. (1999). Effects of a drug overdose in a television drama on presentations to hospital for self poisoning: time series and questionnaire study. British Medical Journal, 318: 972–977.
- Sonneck, G., Etzerdorfer, G. & Nagel-Kuess, S. (1994). Imitative suicide on the Viennese subway. Soc. Sci. Med. 38: 453–457.