Documentairemaker Milou Gevers (29) verloor tien jaar geleden haar moeder aan zelfdoding. Weinig mensen durfden haar in die tijd vragen te stellen over dit enorme verlies. Het zorgde ervoor dat ze zich eenzaam voelde. Nu hoopt Milou Gevers met haar documentaire "Waarom bleef je niet voor mij" bij te dragen aan het doorbreken van het taboe rondom zelfdoding. In haar documentaire vertellen vier kinderen, die tijdens de basisschool een ouder verloren zijn aan zelfmoord, over de reis die zij aflegden vanaf het moment dat zij het nieuws hoorden. Milou stelt de vragen die niemand destijds aan haar durfde te stellen.
Vanuit Stichting 113 Zelfmoordpreventie waren we geïnteresseerd in Milou Gevers haar verhaal: Hoe voelde zij zich als kind en hoe voelt zij zich nu? Wat wil ze graag dat er verandert voor nabestaanden en wat zijn haar dromen voor de toekomst? We stelden Milou, in aanloop naar de televisiepremière van haar documentaire, Waarom bleef je niet voor mij, vijf vragen.
De grootste gevolgen van de zelfdoding van je moeder?
Het is voor mij nu 10 jaar geleden dat mijn moeder overleed door zelfdoding. In mijn documentaire neem ik de kijker mee in de belangrijkste gevoelens en vragen die ik heb gehad. Ik heb me eindeloos geprobeerd in te leven in de keuze van mijn moeder, me afgevraagd waarom ze niet voor mij bleef. Daar ben ik ook kwaad om geweest, dat ze zoveel belangrijke momenten in mijn leven heeft gemist. Toen het net was gebeurd was ik heel bang dat mensen hierdoor anders naar mij zouden kijken, mij “zielig” vinden. Als kind wil je niets liever dan normaal zijn, je wilt wel medeleven, maar geen medelijden.
De band met mijn vader, broertje en zusjes is enorm veranderd, ik ben veel hechter met ze geworden door het gedeelde verdriet, maar ik ben ook veel banger geworden om hen ook te verliezen. Ik denk dat ik ook veel gevoeliger ben geworden voor kleine signalen in gedrag van anderen, en het sneller aanvoel als iemand niet goed in zijn vel zit. Alsof ik een extra “antenne” heb gekregen waarmee ik andere mensen hun gemoedstoestand veel sterker registreer.
Het heeft bij mij een hele tijd geduurd voordat ik ook weer de leuke herinneringen aan mijn moeder kon toelaten, niet meer alleen maar dacht aan haar daad. Nu ik zelf ouder begin te worden en ik misschien ook een kindje wil, begin ik me steeds meer af te vragen of ik op haar lijk en of ik deze genen wel door wil geven. Ik blijf bang dat ik zelf misschien ook ooit depressief kan worden, hoewel ik daar nu nog niets van merk. Ik kan na 10 jaar wel zeggen dat ondanks dat ik haar daad niet goedkeur of helemaal begrijp, ik wel nog steeds van haar houd. Ik draag het verdriet altijd met me mee, maar ik heb een fijn leven voor mezelf opgebouwd en doe dingen die ik leuk vind en waar ik blij van word, zoals films maken.
Geholpen in het verwerkingsproces?
Wat mij het meest heeft geholpen tijdens het verwerkingsproces was er open over te durven praten met anderen, ondanks de schaamte. De ontmoetingen met de kinderen uit mijn documentaire waren voor mij de eerste ontmoetingen met andere nabestaanden. Ik heb heel lang het gevoel gehad dat ik de enige was, kende niemand die hetzelfde had meegemaakt. Het delen van onze verhalen was helend, zorgde voor veel troost en herkenning. Ik stelde de kinderen de vragen die niemand aan mij durfde te vragen, en dat ik er op die manier voor hen kon zijn gaf mij enorm veel kracht.
Suïcidepreventie en hulp voor nabestaanden?
Ik heb voor deze documentaire ongeveer 30 kinderen ontmoet die een ouder hebben verloren aan zelfdoding. Van een aantal kinderen hoorde ik dat zij het niet mochten vertellen in de klas, omdat dat te heftig zou zijn voor hun klasgenootjes. Zij moesten dus geheim houden dat het om zelfdoding ging. Dat vond ik heel schokkend om te horen, als je zoiets geheim moet houden vergroot je de schaamte en het taboe.
Ik hoop dat als er een kind op school een ouder verliest aan zelfdoding, de juf of meester deze film kan gebruiken om het gesprek te openen met de klas. Zo weet de klas beter hoe het is voor hun klasgenootje. Ik merk dat volwassenen kinderen soms te veel willen beschermen, door het onderwerp zelfdoding te vermijden. Ik zeg: praat erover. De media kan daar ook aan bijdragen, door deze film leren kinderen dat ze er iets over mogen vragen en krijgen ze ook ideeën over wát ze dan kunnen vragen.
'Als je eenmaal ouder bent, heb je het recht niet meer om jezelf te doden.'
Dit is iets wat ik heel vaak heb gehoord. “Als je een kind hebt en zelfdoding pleegt ben je egoïstisch, dus jouw moeder was een slechte moeder”. Ik voelde heel sterk dat mensen mijn moeder veroordeelden omdat zij vonden dat zij haar kinderen in de steek liet. Dat maakte me zo verdrietig. Ik houd nog steeds van haar, ondanks wat ze heeft gedaan. Ik heb er niets aan als mensen mijn moeder neerzetten als egoïstisch, zij kenden haar en haar verhaal niet. Los van wat ze heeft gedaan blijft het mijn moeder, ik blijf haar kind. Als ze oordelen over mijn moeder, voelt het alsof ze ook een beetje oordelen over mij.
Is het leven van een kind verwoest na de zelfdoding van een ouder?
Ik denk dat je enerzijds het verdriet altijd met je mee blijft dragen, dat het altijd lastig blijft. Anderzijds kan er ook nieuw leven ontstaan naast het verdriet. Dat laat ik in mijn documentaire ook zien, de kinderen zijn zeker niet alleen slachtoffers, maar hebben juist een enorme veerkracht.
Het kan zijn dat deze film veel bij je losmaakt, bijvoorbeeld omdat je ook een ouder verloor of omdat je zelf kampt met suïcidale gevoelens. We geven je daarom graag het volgende mee:
1. Bedenk goed bij jezelf of het bekijken van deze documentaire helpend is voor jou: wat zou het bij jou kunnen oproepen aan gevoelens en gedachten?
2. Vraag jezelf af of het goed is om de documentaire op de avond van de première te bekijken of op een wenselijker moment terug te kijken; alleen of samen met iemand
3. Bedenk vooraf wat je prettig zou vinden om te doen als het kijken van de documentaire veel loskomt aan emoties. Even afleiding zoeken of juist meteen aandacht hebben voor wat dit oproept? Praten met een naaste of liever via de chat of telefoon van 113?